naaldboom met rozerode 'bessen'

Donkergroen glanzende, omlaaggebogen platte naalden die ook 's winters blijven zitten. Schors met dunne schubben.

taxus   of   venijnboom
(Taxus baccata)

Plaatselijk wordt hij ook 'ijf' genoemd, of 'ieve'. Hij houdt van kerkhoven, zeker in Engeland en Noordwest-Frankrijk. Waarom? Is het de donkere somberte van deze bomen? Of de dodelijke giftigheid van de zaden en de naalden?

Of is het de onsterfelijkheid? Men zegt dat ze 4000 jaar oud kunnen worden. Veel franse venijnbomen dragen de naam 'ifs millenaires'. Zo staat op een oude ansichtkaart 'Ifs datant de Jules César'. Maar de oudjes zijn moeilijk te dateren: ze omhullen altijd een enorme holte doordat het binnenste van de boom oplost in de tijd. Er zijn dus geen jaarringen te tellen. De echte leeftijd van deze monumentale ijven ligt vaak ergens rond de 800 jaar. Even oud als de kerken waar ze eeuwen geleden voor gezet zijn. Toch ook al zeeeer respectabel.
Jammer dat wij de taxus 'taxus' noemen, want 'venijnboom' is een prachtige nederlandse naam. 'Taxus' komt trouwens van het Griekse 'taxon', boog. Taxushout is namelijk zeer geschikt om handbogen van te maken, uit één stuk, met spinthout aan de buitenkant voor de trekbelasting en kernhout aan de binnenkant voor de drukbelasting. Die Grieken hadden al in de gaten dat je met zo'n taxusboog anderhalf keer zo ver kunt schieten.
De venijnboom is tweehuizig: een boom bevat òf alleen mannelijke òf alleen vrouwelijke bloemen. Daarom staan er voor een kerk vaak twee exemplaren. Maar bij uitzondering komt geslachtsomkering voor, soms beperkt tot een deel van de boom. Ik ben een leek, maar ik ben ervan overtuigd dat de venijnboom die ik op de korrel heb in het Delftse arboretum zo'n omkeerboom is. Het is een vrouwtjesboom, maar aan één tak vond ik alleen mannetjes (begin 2020).
Dan nog het woord 'toxisch', dat betekent dus eigenlijk 'giftig als een taxus'. Dat gif zit overal in de boom, maar vooral in de zaden. Echter niet in de zaadrokken, een lekker hapje voor de vogels. Die zaadrokken, of 'arillussen', zijn eigenlijk zachte kegels, schijnvruchten, net als bij de jeneverbes. Die vogels schrokken trouwens de hele 'vrucht' op, inclusief het giftige zaad. Maar daar hebben ze geen last van, want de zaadhuid is bestand tegen hun sappen. Maar al die giftigheid van de taxus heeft gelukkig toch ook nog zijn nut, te weten als grondstof voor medicijnen.

Zie ook een lezenswaardig en leerzaam artikel op de site van Boomzorg.



w=1

w=2

w=3

w=4

w=5